ובליבה חומה
מעשה הצילום של גדר ההפרדה נושא עימו פרדוקס מסוים: חלק גדול מן המהות שלה מתבטא בחסימת שדה הראייה של המתבוננים והמתבוננות בה, כדי שלא יוכלו לראות מה נמצא מעברה השני, וכן בהפעלת אמצעי תצפית למעקב אחר מי שמתקרבים אליה יותר מדי. באטימותה היא כמו אומרת בדממה למי שמפנים אליה את העדשה: לך, לכי, אין מה לראות כאן. המשיכו הלאה.
חלפו כעשרים שנה מתחילת בנייתה של גדר ההפרדה, ומה שנראה בעבר גרוטסקי, מצמית, הפך כמעט נורמלי. העין התרגלה לעצם הזר שהניח הכובש, המבתר את המרחב הפיזי לשניים: מי בפנים, מי בחוץ. לצד הגרפיטי הלוחמני שמעטר את החומה באזור ירושלים, ניכרת עזובה. שרכים פורצים מתוכה, ערֵמות אשפה נערמות לצידה, חבלי כביסה נמתחים להם; הפקקים מזדחלים למרגלותיה, ילדים שנושאים ילקוטים צבעוניים בדרכם לבית הספר חולפים לידה, מקומות חניה מסומנים על אבניה. החיים במלואם, לכאורה.
אולם לצד הנרמול הזה בעין ובתודעה, השפעותיה של גדר ההפרדה על מציאות חייהם של הפלסטינים רק הולכות ומחריפות. מאות הקילומטרים של מכשול שהוא לפרקים גושי בטון, לפרקים גדר אבן עם סיומת תלתלית, שחוצים כפרים לשניים ועוברים בחצרות בתים, פוגעים בחופש התנועה ובהזדמנויות הפרנסה, ויוצרים מובלעות אשר מכשילות כל סיכוי לחיים פלסטינים עצמאיים. כשליש מתושבי מזרח ירושלים חיים בתנאים קשים ומתוך הזנחה מכוונת בשכונות שהגדר הפרידה מן העיר, ונאלצים לעבור במחסומים כדי להיכנס לעירם שלהם.
הצלם אלכס ליבק תיעד במהלך החודשים האחרונים את השכונות והכפרים שבהם עוברת גדר ההפרדה באזור ירושלים. אין באסופת הצילומים המוצגת כאן רגעים מכריעים וגם לא דרמות גדולות. הם גם אינם משקפים את ההרוגים במציאות היומיומית של הכיבוש היום. זהו צילום עיתונאי שתכליתו דווקא לתעד את הנון-איוונט. זוהי התעקשות לצלם את קו האופק הזה, מרחוק ומקרוב, פריים אחר פריים, שכונה אחר שכונה, כפר אחר כפר, כמעשה פוליטי. מעשה הצילום מבקש לומר לנו: יש מה לראות כאן, בדיוק את זה.
תמי ריקליס, אוצרת
צלם – אלכס ליבק
אוצרות – תמי ריקליס
הפקה – נגה פיינגלרנט, נע'ם אבו ליל, אלה גור
עיצוב תערוכה – אברהם חסון
עיצוב גרפי – .Brief
תרגום – אסתר הכט, סנדרה פיין, יניב פרקש, נביה בשיר, ג'לאל חסן, רייצ'ל שוורץ
وفي قلبها جدار
يحمل فعل تصوير جدار الفصل في طيّاته مفارقةً ما: جزء كبير من ماهيّة الجدار يتجسّد في حبس مجال رؤيا مَنْ يتأمّلونه، كي لا يستطيعوا رؤية ما يقع من ورائه، ومن خلال تفعيل وسائل رصد لتتبُّع من يتقرّب منه أكثر من اللازم. بإغلاقه المحْكَم وانسداده كأنّه يقول بصمت لمن يوجّه إليه عدسة الكاميرا: اغرب من هنا. اغربي من هنا. لا شيء هنا يستدعي المشاهَدة. تابِعوا سيركم.
مضى عشرون عامًا على بدء العمل في بناء جدار الفصل، وما كان يبدو في الماضي قبيحًا وهازمًا أصبح اليوم شبه عاديّ. لقد اعتادت العين على هذا الغرض الغريب الذي وضعه المحتلّ، الغرض الذي يقسم الحيّز إلى حيّزين اثنين: مَن هم في الداخل، ومَن هم في الخارج. إلى جانب الجداريّات التي تزيّن الجدار في منطقة القدس، ثمّة إهمال بادٍ للعيان. نباتات سرخسيّة عشوائيّة تشقّ طريقها من داخله، وأكوام من النفايات تتراكم بجواره، وأحبال غسيل مشدودة؛ وازدحامات مروريّة تزحف بمحاذاته، وأطفال يحملون حقائب مدرسيّة ملوَّنة يمرّون بجانبه في طريقهم إلى المدرسة، وأماكن لرَكْن الـمَرْكبات وضعت علاماتها على حجارته. وكأنّها حياة بأكملها -ظاهريًّا.
لكن إلى جوار هذا التطبيع في العين وفي الوعي، يأخذ تأثير جدار الفصل على الواقع المعيشيّ للفلسطينيّين في التفاقم أكثر فأكثر. مئات الكيلومترات لعائق يأخذ أحيانًا شكل كتل إسمنتيّة، ويأخذ في أحيان أخرى شكل جدار حجريّ تعلوه أسلاك شائكة تبتر القرى وتمرّ في ساحات المنازل، وتنتهك حرّيّة الحركة، وحتّى القدرة على اكتساب لقمة العيش، وتخلق جيوبًا محاصَرة تُفْشِل كلّ احتمال لحياة فلسطينيّة مستقلّة. قرابة ثلث سكّان القدس يعيشون تحت وطأة ظروف قاسية وإهمال متعمَّد في أحياء فصَلَها الجدار عن المدينة، ويُضطرّون إلى عبور الحواجز كي يدخلوا إلى مدينتهم.
خلال الأشهر الأخيرة، قام المصوِّر أَلِكْس ليـﭬـاك بتوثيق الأحياء والقرى التي يخترقها جدار الفصل في منطقة القدس. لا تضمّ مجموعة الصور التي تُعْرَض هنا لحظات حاسمة، ولا أحداثًا دراماتيكيّة كبيرة. ولا تُظهِر كذلك القتلى في الواقع اليوميّ للاحتلال. إنّه تصوير صحفيّ تتمثّل جدواه في توثيق اللا-حدث. إنّه التصميم على تصوير خطّ الأفق هذا من بعيد ومن قريب، لقطة تلو لقطة، وحارة تلو حارة، وقرية تلو قرية، كفعل سياسيّ. يسعى فعلُ التصوير أن يقول لنا: ثمّة ما يستحقّ المشاهدة هنا. هذا هو بالضبط.
تامي ريكليس
تصوير – أليكس ليڤاك
أمينة المعرض – تامي ريكليس
إنتاج – نوغا فاينچلرنت، نغم أبوليل، إيلا چور
تَصميم المعرض – أڤراهَم حَسون
تَصميم چرافيكي – .Brief
ترجمة – إستِر هيخت، ساندرا فاين، يانيڤ فَركَش، نبيه بشير، جلال حسن، رايتشل شڤارتس
And in its heart, there is a wall
Photographing the separation barrier contains a certain paradox: among the wall’s essence is blocking the viewers’ field of vision so that they cannot see what lies on the other side, all while installing observation systems to track anyone approaching it. In its impermeability, it is as though it is silently saying to anyone that turns their lens towards it: ‘Go away; there is nothing to see here. Move along.’
Some twenty years have passed since the construction of the separation barrier began, and what was perceived in the past to be grotesque and petrifying, has become almost normal. The eye has become accustomed to the foreign object that the occupier has placed there, that has bisected the physical space into two: insiders and outsiders. Alongside the militant graffiti that decorates the wall in and around Jerusalem, neglect is perceptible. Ferns are erupting from the wall; piles of garbage are heaped up next to it; washing lines stretch across it; traffic crawls along at its foot; children carrying colorful book bags on their way to school pass by it; and parking spaces are marked out on its stones. Life at its fullest, it seems.
But as the wall has been normalized in our field of vision and consciousness, the influence of the separation barrier on the reality of life for Palestinians is only becoming more severe. The barrier runs for hundreds of kilometers, and is intermittently made of concrete slabs, stone blocks, and topped by concertina wire. It cuts villages in half and travels across the backyards of houses; it obstructs freedom of movement and opportunities for earning a livelihood; and creates enclaves that thwart any chance for an independent Palestinian existence.
About a third of East Jerusalem residents live in harsh conditions of deliberate neglect in neighborhoods where the separation barrier has physically separated them from Jerusalem, and they are subsequently forced to pass through checkpoints in order to enter into their own city.
Over the past few months, photographer Alex Levac has documented the neighborhoods and villages through which the separation barrier passes in the Jerusalem area. In the following collection of photographs, there are no influential moments or great dramas. They also do not reflect the fatalities that are the result of the everyday reality of the occupation. This is journalistic photography whose purpose is specifically to document the non-event. It is the insistence to capture this horizon, from near and far, frame by frame, neighborhood after neighborhood, village after village, as a political act. The act of photography wishes to tell us, “There is something to see here, and this is it.”
Tammy Riklis
Photographer – Alex Levac
Curator – Tammy Riklis
Production – Noga Fainguelernt, Nagham AbuLeil, Ella Gur
Exhibition Design – Avraham Hasson
Graphic Design – Brief.
Translation – Esther Hecht, Sandra Fine, Yaniv Farkas, Nabih Bashir, Jalal Hassan, Rachel Schwartz
תערוכת תצלומים של אלכס ליבק לציון 20 שנה להקמת גדר ההפרדה
معرض صور لأليكس ليفاك في ذكرى مرور 20 عامًا على بناء جدار
الفصل
An exhibition of photographs by Alex Levac marking 20 years since the construction of the separation barrier
בניין פולונסקי, מכון ון ליר בירושלים, ז'בוטינסקי 43
معهد فان لير في القدس ، جابوتنسكي 43
Polonsky Building, Van Leer Institute in Jerusalem, Jabotinsky 43